Σ’ αυτή την φωτογραφία του πυθμένα του Χάσματος της Ιούς (Ius Chasma), στις Κοιλάδες του Mariner (Valles Marineris), απεικονίζονται δύο είδη αιολικών αποθέσεων.

Στην συνοδευτική εικόνα μικρότερες ανοικτόχρωμες ρυτιδώσεις, πού μοιάζουν με κορυφογραμμές σκεπάζουν το φωτεινό υπέδαφος. Μακρές σκοτεινόχρωμες θίνες υπερκαλύπτουν τις μικρές ρυτιδώσεις, υποδηλώνοντας ότι σχηματίστηκαν μετά απ’ αυτές. Οι παρατηρήσεις από παλιά έχουν δείξει ότι αυτές οι μικρές κορυφογραμμές, πού είναι γνωστές με το όνομα “Εγκάρσιες Αιολικές Ράχες” (Transverse Aeolian Ridges - TARs), εμφανίζονται αμετακίνητες στην θέση τους. Τυπικά τις συναντούμε στις ισημερινές περιοχές του Πλανήτη , σε μέρη όπου οι άνεμοι εναλλάσσουν κατεύθυνση σε ημερήσια ή εποχιακή βάση.

Λεπτομερείς παρατηρήσεις από τα Οχήματα Εξερεύνησης του Άρη (MERs) απεκάλυψαν ότι τα TARs προστατεύονται από ένα επιφανειακό στρώμα από χονδρούς κόκκους, πού παρέμειναν εκεί αφού ο άνεμος παρέσυρε τα λεπτότερα και ελαφρύτερα σωματίδια. Οι κόκκοι αυτοί είναι πλέον πολύ βαρείς για να παρασυρθούν από τον άνεμο και προστατεύουν έτσι τα TARs από περαιτέρω διάβρωση. Σ’ αντίθεση, οι πρόσφατες παρατηρήσεις του προγράμματος HiRISE απέδειξαν ότι πολλές από τις σκοτεινόχρωμες θίνες του Άρη μετατοπίζονται αργά.

Από τα δεδομένα αυτά, μπορούμε να συνθέσουμε την πρόσφατη ιστορία των αιολικών αποθέσεων, εδώ στο Χάσμα της Ιούς: Από τα εκτινασσόμενα θραυσματα των μετεωρικών προσκρούσεων και από την διάβρωση των απότομων τοιχωμάτων του canyon, άρχισαν να συσσωρεύονται στον πυθμένα του χαλαρές αποθέσεις. Οι άνεμοι, πού έπνεαν κατά μήκος του canyon, εναλλάσσοντας κατευθύνσεις την μέρα και τη νύχτα, άρχισαν να διαμορφώνουν τα χαλαρά αυτά υλικά σε θίνες. Τελικά οι ατελεύτητοι άνεμοι κέρδισαν την μάχη απέναντι στην συσσώρευση νέων υλικών στον πυθμένα διαμορφώνοντας τα TARs, πού παρατηρούμε σήμερα στην εικόνα, προσανατολισμένα κάθετα στο μήκος του canyon (εγκάρσια στον άνεμο). Πιό πρόσφατα, νέες ποσότητες άμμου έφθασαν στο φαράγγι, πού οι άνεμοι δεν είχαν τον απαιτούμενο χρόνο να τις δαμάσουν.

Αντί λοιπόν να σχηματίσουν απλές ημισεληνοειδείς θίνες, οι άνεμοι από τις δύο κατευθύνσεις του φαραγγιού διαμόρφωσαν την άμμο σε μακρές γραμμικές θίνες, πού χαρακτηρίζονται από μικρές υπήνεμες πλευρές. Σε υψηλότερη ανάλυση, στην συνοδευτική εικόνα, παρατηρούμε ότι οι γραμμικές αυτές θίνες έχουν πτυχωθεί από ρυτιδώσεις κάθετες στην κατεύθυνση του ανέμου. Η διαδικασία λοιπόν επαναλαμβάνεται και τελικά το μεγαλύτερο μέρος της άμμου θ’ απομακρυνθεί από τον άνεμο, αφήνοντας τα TARs παγιδευμένα στις θέσεις τους.

Απόδοση στα ελληνικά και ηχογράφηση: Αριστείδης Σκουρτόπουλος