Ο πάγος μπορεί να διαβρώσει χαρακτηριστικά το έδαφος ειδικά όταν συσσωρεύεται σε μεγάλες ποσότητες. Θεωρούνταν ότι στον Άρη πιθανότατα υπάρχουν παγετώνες λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών του πλανήτη, η μέση θερμοκρασία είναι περίπου -68 βαθμοί C.

Περιοχές στις οποίες υπάρχει διάβρωση λόγω παγετώνων είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο ίσως και σε αφθονία σε ορεινές περιοχές στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη όπως και εδώ στην περιοχή Protonilus Mensae. Οι μορφές τους είναι παρόμοιες με αυτών στη Γη.

Αυτή η φωτογραφία είναι ένα παράδειγμα ενός τέτοιου παγετώνα. Η κοιλάδα Βόρεια (στο κάτω μέρος της εικόνας , δεν προβάλλεται) πρέπει να ήταν η περιοχή συσσώρευσης του χιονιού και πάγου που στη συνέχεια γλίστρησε προς τα κάτω (πάνω μέρος της εικόνας) και σε κάποια γειτονική πεδιάδα. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τις πολλές γραμμές διεύθυνσης και τα μέτωπα κύματος στην επιφάνεια του εδάφους. Κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να είναι παγετωνικοί λιθώνες(moraines), κορυφογραμμές από πέτρες και χώμα που εμφανίζονται στην επιφάνεια των παγετώνων στα όριά τους.

Ογκόλιθοι με μέγεθος που φτάνει τα 3 μέτρα είναι ορατοί στην εικόνα. Τα ίχνη τους από όταν βρίσκονταν πάνω στον λόφο μέχρι το σημείο συσσώρευσης είναι εμφανή και καταλαβαίνουμε πως έχουν κατρακυλήσει στην τωρινή τους τοποθεσία. Η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα αν και όχι σε τόσο γρήγορους ρυθμούς.

Από τη στιγμή που έφτασε στο χαμηλότερο επίπεδο η ροή του πάγου σταμάτησε και εξαπλώθηκε σε μια περιοχή όπου σταδιακά εξατμίστηκε. Η περιοχή αυτό ονομάζεται ζώνη “απωλειών”. Θα μπορούσε όμως κιόλας ο πάγος να έλιωσε, αν και δεν έχουν βρεθεί ακόμα τέτοια γεωλογικά στοιχεία.

Σήμερα ο Άρης είναι ένα πολύ ξηρό μέρος και ο επιφανειακός πάγος είναι ασταθής παντού εκτός από τους πόλους του πλανήτη. Ο πάγος που υπάρχει ακόμα στην επιφάνεια θα “εξατμιστεί” πριν προλάβει να λιώσει, μια διαδικασία που ονομάζεται εξάχνωση. Ωστόσο, παρελθοντικές κλιματικές αλλαγές επέτρεπαν περιοδικά την ύπαρξη χιονιού και πάγου, ακόμα και την δημιουργία παγετώνων μεγάλων μαζών και πάχους εκατοντάδων ή και παραπάνω μέτρων.

Στη φωτογραφία αυτή η επιφάνεια αποτελείται από στρώμα χώματος, σκόνης και βράχους (regolith) ενώ δεν υπάρχει ορατός πάγος. Υπάρχει όμως η πιθανότητα να βρίσκεται πάγος κάτω από την επιφάνεια ο οποίος τότε θα είναι παγετώνας κεκαλυμμένος με χώμα, πέτρες και άμμο. Ο πάγος επίσης μπορεί να εμφανιστεί ως “κόλλα” μεταξύ των πετρωμάτων και την δημιουργία “παγετώνων βράχων” οι οποίοι ρέουν σαν κανονικοί παγετώνες. Εναλλακτικά αυτό που παρατηρούμε μπορεί να είναι το απομεινάρι της ροής του παγετώνα, χώμα, σκόνη και βράχοι χωρίς την ύπαρξη πάγου.

Μελλοντικές στερεοσκοπικές φωτογραφίες αυτού του σχηματισμού θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν την κλίση του εδάφους και τις δυνάμεις που εξαναγκάζουν τον πάγο να κυλίσει κάτω από την επιφάνεια του Άρη. Επιπροσθέτως, η στερεοσκοπική τοπογραφία ίσως βοηθήσει να υπολογιστεί το πάχος του φαινομένου που βλέπουμε στην φωτογραφία όπως και στον υπολογισμό της πιθανότητας ύπαρξης πάγου.

Απόδοση στα ελληνικά: Άγγελος Θεοφιλάτος