Ένας ανεμοστρόβιλος σκόνης στο μέγεθος ενός γήινου ανεμοστρόβιλου υψώνεται πάνω από την Πεδιάδα του Αμαζονίου (Amazonis Planitia), σ’ αυτή την απογευματινή φωτογραφία στα τέλη της άνοιξης.

Στην φωτογραφία της Κάμερας Αλληλουχίας (CTX) του MRO, το μήκος της σκιάς φανερώνει ότι ο θύσανος της σκόνης φτάνει σε ύψος 20 km! Είναι το ύψος μέχρι την κορυφή των νεφών σκόνης, πάνω από τον θύσανο. Η συνεχής στήλη σκόνης του ανεμοστρόβιλου φθάνει όμως, μέχρι το μέσον περίπου αυτού του ύψους. Παρά το υπερβολικό της ύψος, η στήλη της σκόνης είναι μόλις 140 μέτρα σε διάμετρο, και συστρέφεται από τους ανέμους μεγάλου ύψους, δίνοντας έτσι αυτή την οφιοειδή εμφάνιση, όπως ακριβώς και σ’ έναν άλλο μικρότερο ανεμοστρόβιλο σκόνης, που εντοπίστηκε πρόσφατα στην περιοχή.

Οι τυπικοί γήινοι ανεμοστρόβιλοι είναι λιγότερο από 16 km ψηλοί, ενώ οι ανεμοστρόβιλοι σκόνης του Πλανήτη μας είναι το πολύ μερικές εκατοντάδες μέτρα ψηλοί. Γιατί λοιπόν χαρακτηρίζουμε αυτόν τον θύσανο σαν έναν γιγάντιο ανεμοστρόβιλο σκόνης και όχι σαν έναν αρειανό ανεμοστρόβιλο; Διότι οι ανεμοστρόβιλοι σκόνης διαφέρουν από τους ανεμοστρόβιλους στην πηγή της ενέργειας, που τους τροφοδοτεί: Οι ανεμοστρόβιλοι σκόνης τροφοδοτούνται από την θερμότητα που επανεκπέμπει στην ατμόσφαιρα το έδαφος, καθώς θερμαίνεται από τον ήλιο. Ο αέρας σ’ επαφή με το θερμό έδαφος θερμαίνεται και διαστέλλεται. Ανεβαίνοντας παρασύρει σκόνη και καθώς συστέλλεται αρχίζει να στριφογυρίζει γρηγορότερα, όπως ο παγοδρόμος που μαζεύει τα χέρια πρός το σώμα του.

Οι ανεμοστρόβιλοι από την άλλη, έχουν μιά επί πλέον πηγή ενέργειας. Είναι η θερμότητα, που αποδίδει στο περιβάλλον ο ατμός καθώς συμπυκνώνεται σε νερό. Τα σταγονίδια του νερου είναι που δίνουν το ορατό τμήμα του ανεμοστρόβιλου, που ονομάζεται χοάνη συμπυκνώσεως. Στον Άρη όμως, ο ατμός στην ατμόσφαιρα είναι ελάχιστος ώστε να συμβάλλει σημαντικά σε φαινόμενα συμπύκνωσης σε τοπικό επίπεδο. Η στήλη της φωτογραφίας αποτελείται από σκόνη και όχι από σταγονίδια νερού. Το εκπληκτικό ύψος του αρειανού ανεμοστρόβιλου σκόνης οφείλεται στο γεγονός ότι η μάζα μιας στήλης αέρα εδώ είναι λιγότερο από το 1% της μάζας μιας αντίστοιχης γήινης στήλης. Επίσης, η μεταφορά θερμότητας από την επιφάνεια σ’ αυτή την τόσο αραιή ατμόσφαιρα, παράγει δυνατότερο ανοδικό ρεύμα, που διεισδύει ψηλότερα στην αρειανή ατμόσφαιρα απ’ ότι στην αντίστοιχη γήινη.

Τι θα συμβεί αλήθεια, αν κάποιος βρεθεί εκτεθειμένος στον δρόμο ενός τέτοιου ανεμοστρόβιλου σκόνης; Εξ αιτίας της εξαιρετικά χαμηλής πυκνότητας της ατμόσφαιρας του Άρη, ακόμη και οι υψηλής ταχύτητας άνεμοι είναι μάλλον απίθανο να τον ρίξουν κάτω. Παρ’ όλ’ αυτά, θα σφυροκοπηθεί από τα υψηλής ταχύτητας σωματίδια σκόνης και άμμου, που ίσως γρατσουνίσουν γρήγορα την προσωπίδα της διαστημικής στολής, αν συλληφθεί εκτεθειμένος στο δρόμο ενός τέτοιου τέρατος!

Ο στρόβιλος αφήνει πίσω του ένα ανοιντόχρωμο μονοπάτι, καθώς αναρροφά το λεπτό στρώμα σκόνης, που καλύπτει την επιφάνεια. Αυτό το ίχνος δείχνει την πορεία του, από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά. Στην βάση της στήλης παρατηρούμε επίσης μιά “ποδιά” σκόνης με διπλάσια διάμετρο, αλλά το πλάτος του ίχνους, που αφήνει πίσω του ο ανεμοστρόβιλος, είναι ίδιο με την διάμετρο της στήλης και όχι της ποδιάς. Δεκάδες άλλοι μικρότεροι ανεμοστρόβιλοι σκόνης σκουπίζουν ακατάπαυστα την περιοχή, σηκώνοντας σκόνη ψηλά στην αρειανή ατμόσφαιρα.

VIDEO
Το Εργαστήρειο Αεριωθήσεως (JPL) ετοίμασε δύο εκπληκτικές ταινίες αυτού του ανεμοστρόβιλου σκόνης σε δράση.
Clip 1
Clip 2

Απόδοση στα ελληνικά και ηχογράφηση: Αριστείδης Σκουρτόπουλος